1) Buzağı verimi nedir ve neden önemlidir?
Bir işletmede bulunan inek ve düvelerin sayısına bağlı olarak bir yıl içerisinde elde edilen sağlıklı buzağı sayısı veya yüzdesine buzağı verimi denir. Bir işletmede, her ineğin süt veriminin yanı sıra yılda bir buzağı vermesi istenir. Normal gelişimini tamamlamış düveler 14 aylıktan itibaren gebe bırakılmalıdır. Bundan erken yaşta veya çok ileri yaşta sağlanan gebelik hem düvelerin gelişmelerini geriletir hem de işletmeye sağlayacağı karlılığı azaltır. Doğumu takip eden 85-90. günde hala gebe bırakılmamış inekler işletmeye yük olmaya başlarlar. Çünkü bu dönemden sonra gebelik sağlanamayan her kızgınlık, düşük süt verimli dönemin uzaması veya hayvanın sağılamayacağı sürenin 20 gün uzaması, bir yılda elde edilecek buzağı sayısının azalması ve verimsiz dönem masraflarının artması anlamına gelir. Bu nedenle ineklerin kızgınlıklarının iyi takip edilmesi, tohumlamanın zamanında ve hatasız yapılması gerekir.
2) İneklerde kızgınlık nedir?
Dişi sığırların belirli fizyolojik belirtiler eşliğinde gösterdikleri çiftleşme isteğine, kızgınlık denir. Gebelik sağlanamadığı sürece sığırlarda kızgınlık ortalama 21 günde bir tekrarlanır. Bu durum Kızgınlık Döngüsü olarak adlandırılır.
3) İneklerde kızgınlığın belirtileri nelerdir ve nelere dikkat edilmelidir?
- İnekler huysuzlaşır, az yem yer ve az su içerler.
- Diğer ineklerin sırtına çene ucunu dayar veya vulvalarını koklarlar.
- Diğer hayvanların üzerine atlarlar, başka hayvanların kendi üzerlerine atlamasına rıza gösterirler.
- Süt verimi azalır. Vulva dudakları kızarmış ve hafif şişmiştir, yumurta akına benzer bir akıntı (çara) görülür.
Hayvanların kızgınlığını takip etmek için; İneğin doğurduğu tarih, kızgınlık gösterdiği tarihler ve tohumlama tarihleri kaydedilmelidir. Başta yüksek verimliler olmak üzere bazı ineklerin kızgınlık belirtilerini fark etmek oldukça zordur. Gizli kızgınlık olarak tanımlanan bu durumun işletmeye zarar vermemesi için kızgınlık takibinin günde sabah akşam olmak üzere iki kere 20 dakika süre ile yapılması gerekmektedir.
4) En uygun tohumlama zamanı ne zamandır?
Kızgınlık süresi, hayvanın davranış biçimi, ahırın yapısı, hayvanın ayak ve tırnak sağlığı başta olmak üzere mevsim, besleme vb. çevre faktörlerinden etkilenmekte olup ortlama 6-18 saat sürmektedir. Kızgınlık başladıktan 12 saat sonra yapılan tohumlama en uygun tohumlama zamanıdır. Bir başka ifade ile de kızgınlık başlangıcından sonraki 8-18. saatler arasında yapılan yapılan tohumlamalarda gebe kalma ihtimali yüksektir
5) İneklerde kuru dönem nedir ve neden önemlidir?
İneğin sütünü sağmaktan vazgeçerek sütünün kesilmesini sağlamaya kuruya alma (kuru dönem) denir. Doğurmasına 2 ay kalan ineklerin sağımdan kesilmesi gerekir. Çünkü; 10 ay sürekli sağılan hayvan yorulmuştur. Süt yapan organların dinlenmesi gerekir. İnek yediği gıdayı süt verimi yerine karnındaki yavrunun gelişmesine kullanmış olur. Sürekli sağım nedeniyle kaybettiği mineral maddeler vücudunda tekrar biriktirmek için zaman verilmiş olur. Uzun süren sağım nedeniyle vücut yapısı bozulmuştur. Dinlenme döneminde vücut yapısı düzelerek normal doğum yapmaya imkan verir. Kuru dönem geçiren ineklerin, sonraki sağım döneminde daha çok süt verdikleri görülmektedir.
6) Anneye septisemi aşısı ne zaman yapılmalıdır?
Sağlıklı bir yavrunun elde edilmesi ancak sağlıklı bir anne ile olmaktadır. Buzağı ölümlerinin en büyük sebeplerinden biri ishal ile seyreden E.coli ye bağlı septisemidir. Bu kapsamda buzağı ishalleri ve enfeksiyonlarından korunmak amacı ile gebeliğin son döneminde (doğuma 4-6 hafta kala ) anneye E.coli aşısı mutlaka yapılmalıdır.
7) Doğuma yakın zamanda nelere dikkat edilmelidir?
Doğum bölmesi dezenfekte edilmeli, badana yapılmalı ve gebe inekler son 10 gün ayrı bölmeye alınmalıdır. Doğum bölmesi en az 12 m² olmalı ve zemine kaba altlık serilmelidir.
8) Doğum sonrası inek bakımı nasıl olmalıdır?
Hava soğuksa, doğumdan sonra ineğe ılık su vermelidir. İneğin doğumu müteakip hemen sağılması sonun düşmesine engel olabileceği gibi, aynı zamanda doğum felcine (Süt humması) neden olabilir. Eğer hayvan yattığı yerden kalkamıyorsa veteriner hekime baş vurmalıdır. Dana humması veya süt humması denen hastalığın en önemli belirtisi, hayvanın ayağa kalkamamasıdır. Bu nedenle 3-4 gün ineğin sütü tamamen bitecek şekilde sağılmamalıdır.
9) Buzağılara ağız sütü verilmesinin önemi, zamanı ve miktarı nedir?
Doğumdan sonraki ilk 2 saat içerisinde ağız sütü mutlaka içirilmelidir. Ağız sütünün %60-70’i bağışıklık maddelerinden oluşur. Ayrıca A,D,E vitaminleri içerir. Ağız sütü buzağıya anadan geçen bağışıklık maddelerini taşıdığından dolayı buzağının hastalıklara karşı dirençli olması için çok önemlidir. Yavrunun ana karnında beslenmesi sırasında bağırsaklarda biriken ‘Mekonyum’ denilen atıkların atılması da ağız sütü ile olmaktadır.
Doğumu izleyen 1. gün, ilki 2 saat içerisinde olmak üzere 24 saatte toplam 4 öğün olacak şekilde içirilmelidir. Miktarı da buzağı canlı ağırlığının 1/10'u kadar olmalıdır. Bazı inek ve düveler buzağıyı emzirmeyebilirler. Bu durumda ğız sütü memeden sağılıp biberon ile buzağıya içirilmelidir. Fazla olan ağız sütleri ileride kullanmak için alıp saklanabilir. Kısa zamanda tüketilecek ise buzdolabına konmalı ve bir haftaya kadar burada saklanmalı, uzun süre saklamak için derin dondurucular kullanılmalıdır. Dondurucudan çıkıp buzağılara verilecek olan ağız sütü normal oda sıcaklığında kendiliğinden çözülmei ondan sonra buzağıya içirilmelidir. Pişirmek veya yüksek sıcaklıklarda çözündürerek buzağıya içirmek sakıncalıdır.
10) Buzağı beslenmesi nasıl olmalıdır ?
Buzağılarda işkembe küçük ve tam faal olmadığından sindirimi kolay, besin değeri yüksek yemler seçilmelidir. Bu bakımdan ilk hafta ağız sütü alan buzağı;
- 2. hafta: Normal süt (4-6 lt) + buzağı başlangıç yemi+ temiz ve içilebilir nitelikte su
- 3-5. hafta: Normal süt (Öncekine göre 1 lt azaltılmalıdır) + buzağı başlangıç yemi+ temiz ve içilebilir nitelikte su
- 6. hafta: Normal süt 2 lt'ye düşürülmeli + buzağı başlangıç yemi + kaliteli kuru ot+ içilebilir nitelikte su
- 7-8. hafta: Süt tamamen kesilmeli, buzağı başlangıç yemi + kuru ot+ su ile besleme yapılmalıdır.
Kuru ot ile besleme yapılırken, erken biçilen yoncada ishal yapıcı Oksalikasit yüksek miktarda olduğundan, sapa kalkma döneminde biçilip kurutulmuş yonca ile besleme yapılmasına dikkat edilmelidir.
İkinci aydan itibaren buzağı başlangıç yemi kesilmeli ve buzağı büyütme yemi ile beslemeye geçilmelidir. Üçüncü aydan itibaren de buzağı büyütme yemi + kaliteli kuru ot + temiz su ile beslemeye devam edilmelidir. Silaj ve saman gibi kaba yemler 2,5-3. aydan önce buzağılara verilmemelidir.
11) Buzağı ölümleri en çok hangi dönemde olur?
Yeni doğan buzağıların doğumdan sonraki ilk 2 aylık dönemde bakım ve beslemeleri çok iyi yapılmalıdır. Solunum yolu hastalıkları ve ishal nedeniyle ölümlerin çoğu bu dönemde olmaktadır.
12) Buzağı ishalinde ne yapılmalıdır?
Vakit kaybetmeden Veteriner Hekime haber verilmeli, ishalden kaynaklı buzağı ölümlerinin önemli kısmı müdahaleye geç kalındığı içindir.
13) Buzağılarda septiserum ve aşı uygulamaları ne zaman yapılmalıdır?
Septiserum uygulaması doğumu müteakip en kısa sürede Veteriner Hekimce buzağıya uygulanmalıdır. Ayrıca aşı uygulamalarına da doğumdan sonraki ilk 12 saat içinde başlanmalıdır.
KORUMA, UCUZ, KOLAY VE GARANTİLİDİR.
TEDAVİ ÇOĞUNLUKLA BAŞARISIZ, PAHALI VE ZORDUR.
